Jugoslovenski sport pod bombama 1999. godine

Kada je NATO otpočeo agresiju na SR Jugoslaviju 24. marta 1999.godine mnogi su se pitali, pored svih važnih, presudnih, životnih pitanja, i kakva će biti sudbina našeg sporta.

Još uvijek su bili jako svježi ožiljci iz perioda od 1992. do 1995. godine kada je svim sportistima bilo zabranjeno da nastupaju (liše par individualaca) za reprezentaciju Jugoslavije i to u momentima kada smo bili: prvaci Evrope i svijeta u košarci, vaterpolu, rukometna velesila, počela je i odbojka da se razvija, a fudbalska reprezentacija, od koje se mnogo očekivalo na EURU 1992. godine, bukvalno je vraćena sa aerodroma u Švedskoj nazad u Beograd.

Prije nego su iritantni zvuci sirena za vazdušnu opasnost postali naša svakodnevnica imali smo i 112. “vječiti” derbi između Crvene zvezde i Partizana. Bilo je jasno da Crvena zvezda u konkurenciji Obilića (aktuelnog prvaka) i Partizana ne može da se nada tituli šampiona Jugoslavije, ali uprkos tome, crveno-bijeli su u ovom predratnom derbiju vodili sa 2:0, ali je meč završen bez pobjednika, 2:2.

Baš u drugom dijelu sezone dres Crvene zvezde ponovo je zadužio Dejan Savićević, ali po početku bombardovanja današnji predsjednik FSCG je otišao u Austriju gdje je i završio svoju karijeru, odigravši svega tri utakmice u svom povratku u crveno-bijeli tabor.

Kada je NATO bombardovanje i zvanično počelo 24. marta, sportska takmičenja bila su obustavljena. Prvih desetak dana su i protekli u tom navikavanju na nove uslove života. U zavisnosti u kom dijelu Srbije i Crne Gore ste živjeli, ali su uslovi za praćenje sporta iz dana u dan bivali sve teži, kao i za normalno funkcionisanje.

Prva sportska „žrtva” rata bila je podgorička Budućnost. Njima je sudbina namjestila da bukvalno tog 24. marta igraju prvi meč polufinala kupa Saporte (današnji pandam Evrokupu) protiv Benetona Željka Obradovića i Željka Rebrače. Izgubili su 76:60 u Italiji i revanš se nikada nije odigrao. FIBA je ostavila mogućnost da „đetići” budu domaćin u Solunu, ali do realizacije toga nije došlo. Ipak, Budućnost je tu sezonu završila sa prvom titulom prvaka Jugoslavije, bez dodatnih utakmica. Titula je dodjeljena na osnovu plasmana u momentu prekida šampionata (bili su prvoplasirani).

Jedan od najznačajnijih događaja iz ove sportsko-istorijske epizode tadašnje Jugoslavije desio se 7. aprila, kada je FK Partizan ugostio grčki AEK. Atinjani su, i pored očiglednih rizika koje je ovaj put nosio, pristali da odigraju prijateljsku utakmicu u Beogradu. Petnaest hiljada ljudi došlo je na stadion JNA i pored vazdušne uzbune i ostale opasnosti, a u publici bilo je i gostujućih simpatizera koji su pristigli sa zvaničnom delegacijom. Fudbal je, očekivano, bio u drugom planu – u šezdesetom minutu pri rezultatu 1:1 (gol za Partizan postigao je tinejdžer, Mateja Kežman) meč je „dogovoreno” prekinut uletanjem obje frakcije navijača na teren, uz vijorenje srpskih i grčkih zastava kao i transparenata koji su apelovali da se agresija prekine.

Košarkaški savez Jugoslavije pokušao je da aprila mjeseca nastavi šampionat. Prvi meč odigrali su u “Pioniru” Partizan i Hemofarm (pobjeda Partizana), ali je i sam meč bio par puta zaustavljan zbog napada i bombi koje su odjekivale na periferiji Beograda.

Iako je prvenstvo odlučeno i zaključeno bez doigravanja, Kup se ipak igrao, odnosno, fajnal for i to svega tri dana poslije tog odloženog kola. Kako su učestvovali samo beogradski klubovi (Partizan, FMP, Beopetrol i Radnički sa Krsta) logistika je predstavljala nešto manji problem. Ipak, bilo kakva organizacija u ovim uslovima bila je blago rečeno avantura.

Tog 21. aprila pobjedio Partizan rezultatom 80:69, kapiten Dejan Tomašević ubacio 21 poen za pobjednike, a budući ljubimac „grobara” Dejan Milojević 26 za tim iz predgrađa. Ipak, prave zvijezde ovog finala bili su navijači. U krcatom “Pioniru” svi do jednoga držali su transparente sa čuvenim “targetima” (metama) iznad svojih glava. Targeti koji su i obilježili kompletno bombardovanje.

Za vrijeme NATO agresije uspješno se u aprilu odigrao i dvanaesti po redu beogradski maraton. Uz sjajan naziv: „Zaustavite rat – trčite svetom”, na beogradske ulice izašlo je trideset i devet maratonaca, od čega sedmorica stranaca koji su došli i bez zvaničnog poziva. U simboličnom gestu zajedništva, svi takmičari ušli su zajedno u cilj poslije tri sata i 17 minuta i ovo do danas ostaje jedini beogradski Maraton u kojem nemamo zvaničnog pobjednika. Popularnu „trku zadovoljstva” od pet kilometara istrčalo je, inače, čak 15,000 ljudi, a ostaće zapisan i podatak da je istog dana dvadeset i jedan ruski grad održao lokalne maratone u znak solidarnosti.

U drugoj polovini bombardovanja, naša pažnja preusmjerila se na rukomet. Reprezentativci Jugoslavije igrali su na svjetskom prvenstvu u Egiptu, koje je počelo 1. juna. Nakon uspješnog prvog kruga, naši su u šesnaestini finala 9. juna naletjeli na buduću velesilu Hrvatsku, i ubjedljivo je porazili sa čak 30:23. Kasnije u četvrtfinalu 11. juna porazili smo Njemačku 22:21, zatim izgubili od Švedske u napetom polufinalnom meču, ali su se rukometaši kući vratili sa bronzanom medaljom nakon što je u „malom finalu” savladana tada veoma jaka Španija.

Bombardovanje je završeno 10. juna, a odmah po okončanju istog odigralo se i finale nacionalnog Kupa između “vječitih” rivala. Do danas ovo je ostao najmirniji derbi u istoriji u kom je bilo minimalno policije, a i sa Sjevera i sa Juga se navijalo, blago rečeno, rezervisano, poslije svih traumatičnih mjeseci. Poveli su fudbaleri Crvene zvezde sa dva brza gola u 16. i 18. minutu golovima Dalibora Škorića. Rašović i opet mladi Kežman su izjednačili do kraja poluvremena, ali onda su se Škorić i pokojni Gojković pobrinuli da Zvezda sezonu završi barem jednim trofejom.

Sport je bio jedna od rijetkih svijetlih tačaka u toj višemjesečnoj agoniji našeg naroda, posebno na Kosovu i Metohiji gdje su udari avijacije bili najžešći. Mnogi od ovih rezultata ne predstavljaju bitnu stavku u globalno gledano istoriji srpskog i jugoslovenskog sporta, ali su uspjeli da ostanu jedinstveni, zapisani.

Koliko je naš narod specifičan govori i anegdota povodom obaranja najmodernijeg NATO aviona tog perioda (a i danas je u samom vrhu) čuvenog, nevidljivog, F 117. Dva dana su zapadni mediji javljali da je propaganda Slobodana Miloševića smiješna i da je, naravno, netačno, da smo oborili F 117 dok se mještani, sada već legendarnog, sela Buđanovci nisu pojavili na olupini oborenog čuda tehnike kako igraju kolo.

Dok su se Kina, Rusija i ostale zemlje van alijanse, doslovce rečeno sprdali na račun Amerike, alijansa je tražila logično objašnjenje kako je oboren avion sa PVO sistemom starim 20ak godina? Naš narod je dao prosto objašnjenje – oborio ga je Siniša (Mihajlović) iz slobodnjaka.